بررسی محصولات تازه ای که هیچ آشنایی با آن ها ندارید، هیجان انگیز است. دست کم برای افرادی مانند من که تشنه فناوری و ویژگی های تازه هستند، زیرو رو کردن محصولات تازه هیجان انگیز و مملو از نکته ها و دانستنی های بکر و ناب است.
چندی پیش از طرف شرکت «بازیابی طلایی ژرف» (www.Vba32-ir.com) یک نسخه از آنتی ویروس VBA32 به دستم رسید. تا آن زمان نام این آنتی ویروس نه به گوشم خورده بود و نه در سایت ها و مقالات مقایسه نرم افزارهای امنیتی مشاهده کرده بودم. همین موضوع انگیزه دو چندانی را ایجاد کرد تا به بررسی این آنتی ویروس پرداخته و ببینم که در دنیای رقابتی ویروس کشی چند مرده حلاج است!

معرفی
 

VBA سرنام Virus Block Ada و نام شرکت توسعه دهنده و منتشر کننده بلاروسی این آنتی ویروس است. VBA (www.anti-virus.by/en) دارای قدمتی دوازده ساله است. این محصول دارای نسخه هایی برای کاربردهای مختلف است. معروف ترین نسخه های موجود این محصول نسخه Personal برای کاربران خانگی ویندوز، Vista برای کاربران ویندوز ویستا، Server برای کامپیوترهای سرور و نسخه WorkStation برای کامپیوترهای کلاینت است. مهم ترین قابلیت های این آنتی ویروس عبارتند از: اسکن های On-Access و On-Demand، شناسایی طیف وسیعی از بدافزارها، قابلیت اسکن ایمیل های تحت وب و POP3، استفاده از فناوری Deltapatching برای گزارش گیری از اطلاعات روی سیستم و اطلاعات جدید افزوده شده به سیستم فایل، استفاده از الگوریتم ها و کدهای پویا و ابتکاری برای مقابله با انواع ویروس ها و بدافزارهای جدید و البته به روزرسانی خودکار و دائمی بدون نیاز به نصب نسخه جدید.

نصب و به روزرسانی
 

در این بررسی به سراغ نسخه Personal 3.12.10 این آنتی ویروس رفتم که نزدیک به 58 مگابایت حجم داشته و قابلیت نصب در حالت آزمایشی (Demo) را نیز دارد. این نسخه در اواسط سال 2009 منتشر شده و آخرین نسخه 3.12.12 است که در 16 نوامبر 2009 منتشر شده است.

نصب نرم افزار بسیار ساده بود و هیچ نکته یا مرحله مبهم و پیچیدگی خاصی نداشت و در کمتر از یک دقیقه نصب شد. فقط باید چندبار کلید Next و البته یک بار گزینه Accept را انتخاب کنید. این موضوع نشان از سبکی این آنتی ویروس دارد. پس از نصب برای فعال شدن آنتی ویروس از شما سؤال می شود. می توانید پروسه فعال کردن را به تأخیر بیاندازید یا اقدام به خرید یک حساب کاربری جدید کنید. نکته جالب این که از لحظه پس از نصب، VBA32 به روزرسانی شده و فایل های لازم را دریافت می کند و به هیچ وجه منتظر فرمان شما نمی ماند زمان این به روزرسانی به سرعت اینترنت شما و احتمالاً نسخه ای که استفاده می کنید، بستگی دارد. زمان به روزرسانی روی سیستم آزمایشی من و با اینترنت ADSL با سرعت 256kbps نزدیک به نیم ساعت طول کشید که زیاد به نظر می رسد. اگر شما نسخه جدید را دانلود کنید، زمان به روزرسانی کمی نیاز خواهید داشت. یکی از دلایل طولانی شدن پروسه به روزرسانی نرم افزار سوییچ از نسخه 3.12.10 به نسخه 3.12.12 است. حجم فایل این نسخه نزدیک به 62 مگابایت است. پس از نصب، دو آیکون VBA32Loader و VBA32Scanner در اختیار شما قرار می گیرد. اولی برای دسترسی به تنظیمات و مدیریت آنتی ویروس و دومی برای دسترسی مستقیم به اسکن سیستم است.

ابزارهای جانبی
 

اگر جزء طرفداران این آنتی ویروس شوید، این امکان را خواهید داشت که از چندین ابزار جالب جانبی نیز استفاده کنید. در ادامه مهم ترین ابزارها با توضیح کوتاهی آورده شده اند.
VBA32 AntiRootkit: یک ابزار رایگان برای شناسایی و پاک سازی سیستم از روت کیت ها
VBA32 Check: ابزار رایگان دیگری برای بهبود بخشیدن اثرات مخرب ویروس ها روی سیستم
VBA32 Update Center: ابزاری برای مدیریت آسان و سریع به روز رسانی های آنتی ویروس
VBA32 Control Center: ابزاری برای مدیریت آنتی ویروس روی کامپیوترهای کلاینت در یک شبکه
VBA32 Remote Installer: نصب و پاک کردن آنتی ویروس از راه دور روی کامپیوترهای شبکه
VBARescue: ابزار بوت مطمئن و امن سیستم
InstallTuner: جالب ترین قابلیت این محصول است. این ابزار به شما امکان می دهد تنظیمات و پیکربندی آنتی ویروس نصب شده را تغییر داده و یک نسخه جدید قابل نصب بسازید. در حقیقت، با این ابزار نصب آنتی ویروس را سفارشی می کنید. در این ابزار تمامی اتفاقات هنگام نصب آنتی ویروس قابل فعال یا غیرفعال شدن هستند.

رابط کاربری
 

همان طور که اشاره شد، پس از نصب VBA32، دو آیکون به نام های VBA Loader و VBA Scanner در اختیار شما قرار می گیرد. ابتدا به سراغ VBA Loader می رویم. وقتی روی این آیکون کلیک می کنید، پنجره ای گشوده می شود که مشخصات سیستم و نسخه نصب شده، تاریخ اعتبار آنتی ویروس و اطلاعاتی درباره شرکت VBA در بخش اصلی آن نوشته شده است. سه برگه در بالا و پنج دکمه نیز در بخش راست این پنجره وجود دارد. به طور کلی، تمامی کارهای خود را می توانید با این ابزار انجام دهید. در برگه Initialization می توانید تنظیمات مربوط به اجرا شدن این آنتی ویروس مانند نوع مود اجرا، اجرا در پس زمینه، اجرا هنگام بالا آمدن ویندوز، نمایش فعالیت های آنتی ویروس هنگام اجرا و... را انجام دهید. در برگه Additional تنظیماتی مانند محل و نام فایل گزارش گیری،‌اندازه فایل گزارش گیری، پخش صدا هنگام اعلام یک پیغام، زبان رابط کاربری و تنظیمات به روزرسانی مانند فاصله زمان بررسی کردن سرور برای جدیدترین فایل ها، آخرین به روزرسانی، محل ذخیره بسته ها و... را انجام دهید. با برداشتن تیک گزینه hrs، Time Intervals می توانید از به روزرسانی خودکار آنتی ویروس جلوگیری کنید.
در برگه General با گزینه Password می توانید رمز عبور جدید را وارد کنید. گزینه Monitor شما را به دنیای پر رمز و راز گزارش گیری و انواع مکانیزم های نگه دارنده و هدایت کننده آنتی ویروس وارد می کند. در این بخش تا دلتان بخواهد می توانید گزینه و تنظیم و برگه مشاهده کرده و با آن ها دست و پنجه نرم کنید. من با بررسی این بخش لذت بردم و قابلیت هایی را یافتم که در کمتر آنتی ویروسی قابل مشاهده هستند و حدس و گمانم را برای اوپن سورس بودن توسعه این آنتی ویروس دوچندان کرد. برای نمونه، می توانید درصد استفاده از حافظه و پردازنده را برای اسکن ها و وضعیت های خاص تعریف کنید. می توانید به آنتی ویروس بگویید بیشتر به دنبال چه چیزی روی سیستم باشد و کدام نوع از بدافزارها را شناسایی و پاک سازی کند. می توانید درصد حساسیت آنتی ویروس (به زبان خودمان درصد گیر دادن آن) را کم و زیاد کنید. قابلیت جالب دیگر تعیین رفتار آنتی ویروس برای مواجه با انواع فایل ها است.
گزینه Scanner در برگه اصلی، مهم ترین کار آنتی ویروس را برای شما انجام می دهد. اگر روی آیکون VBA32 Scanner نیز کلیک کنید، به این پنجره هدایت می شوید. این بخش را به طور جداگانه توضیح می دهم. گزینه آخر نیز که در همه آنتی ویروس ها یافت می شود، Quarantine است که با آن آشنایی دارید. در مجموع باید گفت این آنتی ویروس کاربران طرفدار سادگی رابط کاربری را کمی ناامید می کند. گرافیک و شکل و ساختار VBA32 آنچنان چشم نواز و زیبا نیست. مدتی طول می کشد تا بتوانید به گزینه ها و منوهای این نرم افزار عادت کنید و بدانید که تنظیم را باید چگونه انجام داد. VBA32 در این بخش نمره خوبی به دست نمی آورد.

جست وجو در اعماق سیستم
 

اگر روی آیکون VBA32Scanner یا روی گزینه Scanner در برگه اصلی VBA32 Loader کلیک کنید، پنجره اصلی جست و جو گشوده می شود. ابتدا باید بگویم، می توانید از منوی Setting، نوع جست وجو، سرعت جست وجو و تنظیمات دیگر را انجام دهید. برخی از این تنظیمات در بخش Monitor نیز وجود دارند. بخش اصلی پنجره به دو بخش تقسیم شده است: بخش چپ دایرکتوری و وضعیت سیستم فایلی و بخش راست فایل های هر دایرکتوری نشان داده شده است. این بخش ها مانند ابزار Explorer ویندوز هستند.
با وجود این ابزار می توانید به راحتی فایل ها و پوشه های خود را برای جست وجو انتخاب کنید. در بخش پایین صفحه نیز وضعیت جست وجو، گزارش جست وجو و فایل های در حال بررسی به شما نشان داده می شود. گزارش گیری آنتی ویروس از جست وجوها کامل و بی نقص است و شامل زمان شروع و پایان جست وجو به همراه مهم ترین وقایع جست وجو است. غالب فایل ها و دایرکتوری ها شامل یک علامت «+» هستند؛ به این معنا که این فایل یا دایرکتوری زیر نظر آنتی ویروس و محافظت شده است. هر دایرکتوری یا درایوی را که می خواهید جست وجو کنید، کافی است روی آن راست کلیک کرده و گزینه اسکن را کلیک کنید.

کارایی
 

مهم ترین پروسه هایی که این آنتی ویروس روی سیستم اجرا می کند، vba32ldr و vba32ADS هستند. Vba32ldr در حالت عادی نزدیک به هشتاد مگابایت حافظه را اشغال می کنند، اما هنگام اسکن مصرف حافظه و پردازنده vba32ldr به شدت افزایش یافته و در برخی از لحظات تمام پردازنده در اختیار این آنتی ویروس است. برای بررسی سرعت و دقت جست وجوی این آنتی ویروس دو درایو با حجم های چهارده و ده گیگابایت که به ترتیب شامل 15648 و 62490 فایل بودند، اسکن شد. در درایو چهرده گیگابایت، ویندوز 7 با استفاده از VM و در درایو ده گیگابایت، ویندوز اکس پی نصب است.
همچنین هنگام اسکن درایوها، هیچ برنامه دیگری فعال نبوده و پردازنده به طور کامل آزاد بود. اسکن به صورت استاندارد و شامل تمام فایل ها بوده و جست وجو برای بدافزارها و فایل های آلوده و مخرب نیز صورت گرفت. اسکن درایو چهارده گیگابایتی با تعداد فایل کمتر هجده دقیقه و درایو ده گیگابایتی با تعداد فایل بیشتر نزدیک به یک ساعت و ده دقیقه به طول انجامید. این زمان ها در مقایسه با سرعت آنتی ویروس های دیگر قابل قبول به نظر می رسد. آن طور که مشاهده شد، این آنتی ویروس برای بررسی فایل هایی مانند فایل های اجرایی زمان زیادی را صرف می کند و تقریباً در زمان اسکن، سیستم به حالت ایست کامل درمی آید.
در بررسی قابلیت تشخیص و پاک سازی فایل های آلوده از یک حافظه فلش استفاده کردم. روی این حافظه فلش ویروس های اتوران، A.S.K, Recycler و Delf.AZ به همراه دو تروجان معروف به نام های Win32.Agent2.ldo و Win32.Flystud.ko ریخته شده بود. VBA32 ابتدا از اجرا شدن ویروس اتوران جلوگیری کرده و آن را از روی حافظه فلش پاک کرد. در ادامه با اسکن حافظه فلش، کلیه فایل های آلوده شامل ده ها نوع فایل تصویری آلوده را شناسایی، قرنطینه و پاک کرد. البته اگر درجه حساسیت این آنتی ویروس را روی Excessive قرار دهید، ممکن است درصد خطاهای False Positive بالا رفته و ساده ترین کارها را در ویندوز بلوکه کند.

ویروس کشی به سبک سامورایی
 

VBA32 آنتی ویروسی خشک و خشن است و برای انجام کامل مأموریت های خود به تمام منابع سیستم نیاز دارد و به هیچ ابزار دیگری اجازه خودنمایی یا دخالت نمی دهد. اما در عوض بسیار بی رحم است و به هیچ یک از ویروس ها و فایل های آلوده رحم نمی کند و می تواند به خوبی از اطلاعات شما محافظت کند. مطمئناً نمی توان این محصول را یک شاهکار دانست، اما برای کاربران حرفه ای و افرادی که به کار با نرم افزارهای سخت عادت دارند، گزینه مناسبی است. قیمت و پشتیبانی شرکت ارائه دهنده، پارامترهای دیگری برای انتخاب این آنتی ویروس خواهند بود.
منبع:نشریه عصرشبکه،شماره101