هنگامی که از یک رایانه جدید برای اولین بار استفاده می کنید، عموما بسیار سریع به نظر می رسد، به سرعت راه اندازی می شود و در یک چشم بر هم زدن، به آنچه که از آن خواسته اید؛ واکنش نشان می دهد. با این حال اگر همین سیستم را برای مدتی به حال خود رها کنید، خیلی زود با مشکلاتی مواجه خواهد شد: زمان های راه اندازی و خاموش شدن آن بطور چشمگیری افزایش پیدا می کنند؛ فضای دیسک سخت آن تا حد هشدار دهنده ای ناپدید می شود و نهایتا تعداد روزافزونی از موارد کاهش در عملکرد سیستم، به این معنی خواهند بود که دچار افت بازده کاری قابل توجهی خواهید شد. اما شرایط الزاماً نباید به این ترتیب باشد.
علیرغم بهبودهای عملکردی اعمال شده در Windows7، هنوز مواقعی پیش می آید که این سیستم عامل همانقدر که احتمالاً شما انتظار دارید، سریع کار نمی کند. بسیاری از حقه های قدیمی که برای بهینه سازی PC خود می شناختید نیز دیگر کار نخواهند کرد، زیرا روش کار Windows7،در مقایسه با نسخه های قبلی سیستم عامل ویندوز تا حدودی متفاوت است.
اگر Windows7 را بر روی یک سیستم قدیمی تر نصب کرده اید، احتمالا باید سخت افزار داخل pc خود را بصورت فیزیکی ارتقاء دهید تا یک بهبود عملکرد چشمگیر را بدست آورید. یک نقطه شروع بسیار خوب برای تعیین وضیعت سیستم شما، System Rating در پنجره Computer Properties است. این معیار، ضعیف ترین بخش از سیستم شما را مشخص می کند: مولفه ای که پیش از هر قطعه دیگری باید به فکر ارتقاء آن باشید (هر چند که اگر هرگز به اجرای بازی ها نمی پردازید، می توانید امتیاز Gaming Graphics سیستم خود را نادیده بگیرید).
کافی است هر روز چند دقیقه از وقت اضافی خود را برای مراقبت از سیستم مورد استفاده تان صرف کرده، ابزارهای ساده و سریع نگهداری را اجرا نموده، گهگاه به پاکسازی فضای ذخیره سازی خود پرداخته و بروز رسانی های مفید را بارگذاری کنید تا بتوانید اکثر مشکلات را در مراحل بسیار اولیه شکل گیری آنها برطرف نموده و از ظاهر شدن بسیاری از مشکلات دیگر نیز جلوگیری نمایید. نتیجه نهایی، دردسرها و مشکلات بسیار کمتر به همراه لذت بیشتر از یک pc سریع تر، امن تر و قابل اعتمادتر خواهد بود.

پیش از آنکه کامپیوتر خود را باز کرده و به خرج کردن پول برای خرید قطعات جدید بپردازید، اقداماتی وجود دارند که می توانید از آنها برای بهینه سازی عملکرد سیستم خود بهره گیری نمائید. ما در این مقاله به بررسی تعدادی از این اقدامات و تاکتیکها خواهیم پرداخت که هیچ هزینه ای را به شما تحمیل نمی کنند، اما گاهی اوقات می توانند تأثیرات قابل ملاحظه ای برعملکرد سیستم شما داشته باشند.
ما در این مقاله شما را با چند تکنیک ساده آشناخواهیم کرد که در دستیابی به هدف فوق بسیار مفید خواهند بود.

مدیریت نرم افزارهای کاربردی
 

فرایند نگهداری از سیستم Windows7، با مدیریت نرم افزارهای کاربردی که بر روی آن نصب کرده اید، آغاز می شود. هر چه نرم افزارهای کاربردی بیشتری روی سیستم خود داشته باشید، مقدار بیشتری از منابع سیستم، توسط آنها مصرف خواهد شد و احتمال وقوع برخوردها نیز افزایش می یابد؛ بنابراین اگر دیگر به برنامه ای نیاز ندارید، بهتر است آن را از سیستم خود حذف کنید. برای این منظور بر روی گوی Start و سپس گزینه Control panel کلیک نمایید. حالا گزینه Uninstall a program (و یا اپلت Programs and Features در نمای کلاسیک) را انتخاب کرده و سپس در فهرست ارائه شده به جستجوی برنامه هایی بپردازید که دیگر به آنها نیاز ندارید. در این مرحله باید کاملا مراقب باشید زیرا به هیچ وجه نباید یک مؤلفه مهم را حذف کنید که می تواند عملکرد برنامه دیگر را مختل نماید.
با این حال اگر کاملا مطمئن هستید که دیگر به یک برنامه خاص احتیاج ندارید، آن را انتخاب کرده و سپس بر روی گزینه Uninstall کلیک نمایید تا فرآیند حذف آغاز شود. بهتر است این کار (حذف برنامه های غیر ضروری) را ماهی یکبار با مراجعه به اپلت Uninnstall a program تکرار کنید.
این فرآیند به وقت بسیار اندکی نیاز دارد اما pc شما را در شرایط بهینه آن حفظ می کند.

حذف فایل های موقتی
 

شمامی توانید حجم بیشتری از فضای دیسک سخت خود را با حذف فایل های موقتی (Temporary) بی ارزش که بسیاری از نرم افزارهای کاربردی و همچنین خود ویندوز در پشت سر خود باقی گذاشته اند، آزاد نمایید. برای این منظور، بر روی گوی Start کلیک نموده، عبارت Disk را در فیلد جستجو تایپ کرده، بر روی لینک Disk Cleanup کلیک نموده، درایوی که مایل به پاکسازی آن هستید را انتخاب کرده و نهایتا بر روی OK کلیک نمایید.
حالا Disk Cleanup، به اسکن درایو مورد نظر پرداخته و گزارشی از فایل های قابل حذف ارائه می کند. مواردی که به آنها نیاز ندارید را در فهرست ارائه شده انتخاب کرده (در اکثر موارد، تقریبا همه چیز) و سپس برای حذف آنها بر روی کلید OK کلیک نمایید.

حذف خودکار فایل های اضافی
 

باکمی کار بیشتر، شما می توانید به Task Scheduler در Windows7 بگویید که بطور خودکار Disk Cleanup را مثلا بطور هفتگی اجرا کرده و فایل های اضافی باقی مانده را بر روی درایوهای شما را حذف نماید. برای اینکا ر بر روی گوی Start کلیک نموده، عبارت cmb را در فیلد جستجو وارد کرده و سپس بر روی لینک cmp.exe کلیک نمایید تا یک پنجره اعلام فرمان باز شود. حالا فرمان cleanmgr\sageset:200 را تایپ کرده و کلید Enter را فشار دهید تا Disk Cleanup باز هم اجرا شود.
فایل هایی که می خواهید توسط Disk Cleanup حذف شوند را با دقت کامل انتخاب نمایید و توجه داشته باشید که برنامه بطور خودکار اجرا خواهد شد. برای مثال، شما احتمالا نمی خواهید که این ابزار، Recycle Bin شما را پاکسازی نماید، زیرا ممکن است این اتفاق تنها یک یا دو دقیقه پس از حذف یک فایل روی دهد و شانس شما برای بازیابی فایل حذف شده را از بین ببرد. برای ذخیره سازی تنظیمات خود بر روی OK کلیک نمایید. حالا یکبار دیگر بر روی گوی Start کلیک نموده، عبارت Task را در فیلد جستجو تایپ کرده و سپس بر روی لینک Tasl Scheduler کلیک نمایید.
بر روی Create Basic Task کلیک نموده، نامی را برای Task جدید وارد کرده و سپس بر روی Next کلیک نمایید. فواصل زمانی اجرای Task مورد نظر را انتخاب کرده و سپس بر Next کلیک نمایید. حالا زمان مورد نظر خود، برای اجرای Task را وارد کرده و مجدا بر روی Next کلیک نمایید.
در صفحه بعد، گزینه Start a Program را انتخاب کرده و بر روی Next کلیک نمایید. حالا عبارت Cleanmgr.exe را در فیلد Program\ و \sagerun:200 را در فیلد Add arguments تایپ کرده و سپس به ترتیب بر روی گزینه های Next و Finish کلیک نمایید. به این ترتیب، برنامه بطور خودکار در فواصل زمانی مورد نظر شما اجرا خواهد شد.

مرتب نمودن درایو دیسک سخت
 

با انجام اقدامات فوق مقدار زیادی از فضای دیسک شما آزاد خواهد شد، اما برای مشاهده مزایای واقعی، باید دیست سخت خود را تفرق زدایی (Defragment) کنید. پراکندگی (Fragmentation) فایل ها نیز می تواند فرآیند Start-up را کند نماید، زیرا فایل های مجزا در تمام سطح درایو دیست سخت پخش می شوند و ویندوز مجبور است کار سخت تری را برای یافتن و بارگذاری آنها انجام دهد. نسخه های اخیر ویندوز دارای ابزاری برای کمک به حل این مشکل هستند. برای استفاده از این ابزار، در منوی Start به مسیر All programs>Accessories>System Tools رفته و سپس بر روی گزینه Disk Defragmenter کلیک کنید. این فرآیند، فایل های شما را مجدداً سازماندهی می نماید تا بطور سریع تری بارگذاری شوند. البته این کار مدتی طول خواهد کشید اما مزایای عملکردی آن، معمولا ارزش صرف چنین زمانی راخواهند داشت. برای این منظور بر روی گوی Start کلیک نموده و سپس Computer را انتخاب کنید.
حالا بر روی درایو مورد نظر خود کلیک راست نموده و گزینه Properties را انتخاب کنید. برگه Tools را انتخاب کرده، بر روی Defragment Now کلیک نموده و سپس گزینه Defragment Disk را انتخاب کنید. تکمیل این فرایند بر روی درایوی که مدت زیادی تفرق زدایی نشده باشد، می تواند تا یکساعت طول بکشد. با این حال، شما می توانید در حین انجام عملیات Defragment به کار خود با کامپیوترتان ادامه دهید.
Windows7 بطور خودکار فرآیند تفرق زدایی را یکبار در هفته بطور خودکار انجام می دهد. این زمان بندی معمولا برای حفظ شرایط مناسب دیسک شما کافی خواهد بود، اما ممکن است بخواهید روز و یا زمان انجام آن را تغییر دهید.
برای این منظور، بر روی کلید Configure Schedule کلیک نموده و سپس زمان یا فاصله تکرار اجرای این فرآیند را انتخاب کنید.

روزآمد سازی نرم افزارها
 

بخش مهمی از روند نگهداری PC به اطمینان از به روز نگه داشتن نرم افزارهای آن مربوط می شود. بر روی گوی Start و سپس Control panel کلیک نموده، گروه System and Security را انتخاب کرده و سپس بر روی Windows Update کلیک نمایید. بر روی گزینه Change Settings کلیک نموده و مطمئن شوید که گزینه "Important Updates" بصورت "Install Updates Automatically" تنظیم شده است.
بر روی OK کلیک نمایید تا کامپیوترتان به روز رسانی های حیاتی ویندوز را به محض انتشار آنها دریافت کند. حالا بر روی گزینه Check for Updates کلیک نمایید. به این ترتیب، به روز رسانی های مهم و احتمالاً اصلاحیه های امنیتی (Security Fixes) مشخص خواهند شد، اما تعدادی از به روز رسانی های «اختیاری» نظیر درایورهای جدید نیز در فهرست قرار می گیرند که تا وقتی خودتان مایل نباشید، نصب نخواهند شد. بر روی لینک optional کلیک نموده، مواردی که مایل به نصب آنها هستید را انتخاب کرده و سپس منتظر بمانید تا آنها بارگذاری شوند.

مدیریت فرآیند Start-up
 

یک pc از لحظه ای که کلید Power آن را فشار می دهید چند آزمایش «self-Test» را انجام داده و مواردی نظیر پردازنده، حافظه و درایوهای دیسک سخت نصب شده بر روی خود را بررسی می نماید. ممکن است اطلاعات مربوط به این آزمایش ها بر روی صفحه نمایش ظاهر گردیده و یا در پشت لوگوی یک تولید کننده بایوس مخفی شده باشند.
تمام این کارها توسط BIOS (Basic Input\Output System) انجام می شوند. این برنامه، در داخل pc جاسازی شده و هیچ ربطی به ویندوز ندارد. در واقع این مرحله از کار کامپیوتر، سیستم را به وضعیتی هدایت می کند که برای اجرای یک سیستم عامل (نظیر ویندوز) آماده باشد.

سپس، BIOS درایو دیسک سخت سیستم را برای یافتن (MBR (Master Boot Record جستجو می کند. این اولین تماس pc با ویندوز است و هنگامیکه MBR یافت شد، صفحه نمایش برای یک لحظه چشمک می زند. اگر ویندوز قبلاً در بارگذاری خود ناکام مانده و یا کلید F8 فشار داده شده باشد، یک منوی بوت ظاهر خواهد شد که روش های مختلفی برای ادامه کار ویندوز نظیر Safe Mode و یا Lest Known Good Configuration را در اختیار شما قرار می دهد.
سپس ویندوز فایل ها، درایوها و تنظیمات مورد نیاز خود را در حافظه کامپیوتر بارگذاری می کند و در همین مرحله است که لوگوی ویندوز بر روی صفحه نمایش شما ظاهر می گردد. پس از تکمیل کار، صفحه Welcome نمایش داده شده و احتمالا (بر حسب نحوه پیکربندی ویندوز) از شما خواسته می شود تا به حساب کاربری خود Log-on نمایید. سپس، تمام تنظیمات مربوط به کاربر اعمال گردیده و دسک تاپ ویندوز ظاهر خواهد شد. با این حال، فرآیند Start-up هنوز به پایان نرسیده است: هر برنامه ای که برای اجرا در هنگام راه اندازی ویندوز تنظیم شده باشد، در این مرحله بارگذاری می شود. اگر تعداد زیادی از این نوع برنامه ها وجود داشته باشند، ممکن است چند دقیقه طول بکشد تا بتوانید کنترل کامل بر روی pc خود را بدست آورید. بررسی پیکربندی نرم افزارهای کامپیوترتان نیز از اهمیت بالائی برخوردار است. برای مثال، آیا نرم افزارهای کاربردی شما مؤلفه های غیرضروری را در هنگام بارگذاری ویندوز راه اندازی می کنند؟ بر روی گوی Start کلیک نموده، عبارت MSCONFIG را در فیلد جستجو تایپ کرده و کلید ENTER را فشار دهید. سپس بر روی برگه Startup کلیک نمایید. اگر در فهرست ارائه شده برنامه ای رامی بینید که اطمینان دارید برایتان حیاتی نیست، تیک کنار آن را بردارید تا دیگر در هنگام بارگذاری ویندوز راه اندازی نشود.

در اینجا باید کاملا مراقب باشید، زیرا غیرفعال کردن یک فایل مهم می تواند عملکرد pc شما را به هم بریزد. در عین حال؛ هر کیت نگهداری مطمئناً به یک کپی از دیسک System Repair نیاز خواهد داشت، ابزاری در Windows7 که در صورت بروز مشکلات تلاش می کند تا pc شما را مجدداً به وضعیت کاری خود برگرداند. برای ایجاد این دیسک بر روی گوی Start کلیک نموده، عبارت Repair را در فیلد جستجو تایپ کرده و سپس بر روی لینک Create a system repair disc کلیک نمایید تا اطلاعات مورد نیاز بر روی یک CD یا DVD ضبط گردد. اگر ویندوز در آینده از بارگذاری خودداری نماید، می توانید برای بوت سیستم خود از این دیسک استفاده کنید.
اگر می خواهید ببینید که هنگام بارگذاری ویندوز دقیقا چه اتفاقاتی روی می دهند، کلید Windows را نگه داشته و سپس کلید R را برای احضار همه جعبه محاوره ای Run فشار دهید. حالا فرمان msconfig را وارد کرده و کلید Enter را فشار دهید. به این ترتیب ابزار System Configuration اجرا خواهد شد. به برگه Boot سوئیچ کرده بر روی گزینه OS Boot Information کلیک نمایید (شکل7). حالا بر روی OK کلیک نموده و سپس سیستم خود را مجدداً راه اندازی کنید تا بتوانید به پشت صحنه فرآیند مربوطه را نگاهی بیندازید.

افزایش سرعت
 

با گذشت زمان، فاصله دوره انتظار، بین لحظه روشن کردن کامپیوتر و امکان استفاده از ویندوز، طولانی تر می شود. خوشبختانه شما می توانید این انتظار را با انجام چند تنظیم ساده کاهش دهید.
ابتدا،اپلت Program and Features (یا Add or Remove Programs در ویندوز XP) را از پانل کنترل ویندوز اجرا کرده و فهرست برنامه های نصب شده را بررسی نمایید. برنامه هایی که دیگر از آنها استفاده نمی کنید را حذف نمایید. اگر هر یک از این برنامه ها برای بارگذاری در زمان راه اندازی ویندوز تنظیم شده باشد، حذف آنها باعث افزایش سرعت فرآیند Start-up ویندوز می گردد.
قدم بعدی این است که ببینید چه برنامه های دیگری همزمان با راه اندازی ویندوز بارگذاری می شوند. برای انجام این کار، در منوی Start گزینهAll Programs و سپس Startup را انتخاب کنید. بعضی از برنامه هایی که در اینجا فهرست شده اند، می توانند برای عملکرد صحیح کامپیوتر شما حیاتی باشند (برای مثال، یک نرم افزار آنتی ویروس)، اما می توانید بعضی از آنها را حذف کنید بدون اینکه تأثیری بر ادامه کار سیستم شما داشته باشند.

ابزار msconfig که قبلا به آن اشاره کردیم می تواند برای مشاهده و غیرفعال نمودن برنامه هایی که همزمان با ویندوز اجرا می شوند نیز مورد استفاده قرار گیرد. برای این منظور، بایستی در جعبه محاوره ای این ابزار، به برگه Startup بروید. با این حال، غالبا به سختی می توان مشخص کرد که هر یک از ورودی ها به چه برنامه ای تعلق دارند و چه کاری را انجام می دهند، اما گزینه های بهتری برای این منظور وجود دارند. یک نمونه رایگان از این ابزارها، Starter است.
منبع:بزرگراه رایانه 135
ادامه دارد...