اشاره :

تقریباً 8 سال از ورود DVD به صورت یک استاندارد به بازار جهانی سپری شده است، اما در ایران تازه جایی بین کاربران برای خود باز کرده است و در آینده نزدیک تبدیل به یک گنج گران بها خواهد شد. خیلی وقت بود که دلم می خواست، در مورد DVD (دی وی دی) و تمامی ملحقاتش اطلاعات کامل و دقیقی به زبان فارسی به دست بیاورم و به تفاوت های گونه های مختلف آن پی ببرم ولی متأسفانه نتوانستم منبعی جامع و پویا در این مورد پیدا کنم که به تمامی سؤالاتم پاسخ بدهد. البته مقالات جالبی در این زمینه در سایر نشریات کامپیوتری پیدا کردم ولی آن طور که دلم می خواست به تمامی موارد مربوط به این فناوری به طور دقیق اشاره نکرده بودند. بنابراین تصمیم گرفتم مسؤلیت نگارش این مقاله را خود بر عهده بگیرم. اگرچه می دانم که خیلی زودتر از این ها باید به مبحث DVD پرداخته می شد ولی خب هنوز هم دیر نشده است، از این پس برای راحتی کار نام DVD را به صورت انگلیسی به کار می برم.
برای نگارش این مطلب کوتاه به واقع بیش از 200 صفحه مطالعه و بررسی شده است و واقعاً برایم مقدور نبود ریز به ریز در هر قسمت وارد شوم و همه قسمت ها را بسط داده و به طور موشکافانه تمامی جزییات را بیان کنم، بنابراین در انتهای مقاله آدرس منابع را برایتان به صورت یک جدول قرار دادم تا اگر احیاناً به نکات و مطالب بیشتری نیاز پیدا کردید با مراجعه به آنها پاسخ سؤالات خود را بگیرید. قبل از شروع مقاله توجه شما را به این نکته جلب می کنم که :

اگرچه این مقاله کمی طولانی و مقداری تخصصی به نظر می رسد ولی به شما اطمینان می دهم پس از خواندن آن جواب خیلی از سؤالاتی را که مدت ها در ذهنتان بود خواهید گرفت و خیلی از نکات مبهم برایتان روشن خواهد شد.

اهداف مقاله:

• چرا باید به سوی DVD مهاجرت کرد؟
• شناخت رسانه DVD و انواع گونه های آن (DVD Formats)
• آشنایی با مناطق توزیع DVD و اصطلاحات رایج این فناوری مانند: CSS, RPC, Region
• راهنمای خرید DVD Writer ها و DVD Player ها
• معرفی نرم افزارهای مربوط به DVD
• معرفی منابع و سایت هایی که اطلاعات بسیار کامل تری را در آنجا پیدا خواهید کرد
چرا باید به سوی DVD مهاجرت کرد؟
1ـ درحال حاضر اکثر نرم افزارهای روز دنیا بر روی DVD عرضه می شوند، حتی خود مایکروسافت هم رسماً اعلام کرده که نسخه نهایی ویندوز ویستا بر روی DVD عرضه خواهد شد.
2ـ اکثر بازی های روز دنیا هم دیگر بر روی DVD عرضه می شوند.
3ـ زمان ارائه VCD و جایگزین شدن آن به جای VHS را به خاطر دارید. الان 11 سال از ورود DVD به بازار جهانی می گذرد، کشورهای صنعتی در حال مهاجرت به سوی نسل بعد از DVD یعنی HD DVD و Blue-ray هستند!! آیا هنوز هم معتقد هستید که هنوز بعد از 11 سال باز هم برای استفاده از DVD زود است؟!
4ـ یک DVD (R) قاب دار، حداکثر قیمتی در حدود 1000 تا 1200 تومان دارد، در حالی که یک CD با همان مشخصات قیمتی در حدود 300 الی 500 تومان دارد، اگر با توجه به ظرفیت DVD که حدود هفت برابر CD است، بخواهیم قیمت آن را حساب کنیم، چیزی در حدود 2100 الی 3500 تومان می شود. در حالیکه قیمت آن از نصف هم کمتر است. با یک حساب ساده می توان به این نتیجه رسید که در خرید به تعداد بالا چه صرفه جویی از لحاظ ریالی انجام خواهد شد.
5ـ جمع آوری آرشیو با حجم کمتر: با توجه به ظرفیت بالای DVD بهترین رسانه برای آرشیو اطلاعات است
قبل از اینکه وارد مبحث استانداردها شویم، بهتر است نگاهی کلی به DVD و انواع آن داشته باشیم.
نکته :اصطلاح Dual Layer )DL) را برای DVD های دولایه مدل منفی (DVD-R)به کار می برند و برای DVD های دولایه مدل مثبت (DVD+R) از اصطلاح Double Layer استفاده می کنند، ولی در حقیقت هر دو یک معنی می دهند و منظور DVD 2 لایه یا DVD-9 (DL) می باشد.
رسانه های DVD نسل تازه ای از رسانه های فناوری ذخیره سازی نوری می باشد که از سال 1995 میلادی شروع به کار کرد و توانستند خیلی زود جای VHS را بگیریند، البته از کشورهای مثل خودمان بگذریم که VCD را به اشتباه جایگزین VHS می دانند. تقریباً مارس 1997 میلادی بود که اولین DVD Player ها روانه بازار شدند. (به این نکته توجه داشته باشید که اکنون سال 2006 میلادی می باشد ولی متأسفانه هنوز از فراگیر شدن این رسانه در ایران اثری به چشم نمی خورد!!)
شباهت ها و تفاوت های DVD با CD:
ـ هر دو از رسانه های ذخیره سازی نوری هستند.
ـ از لحاظ ظاهری هر دو مدور ، 120 میلی متر قطر و 2 / 1 میلی متر ضخامت دارند.
ـ ظرفیت یک DVD تقریباً 7 برابر CD می باشد.
ـ قابلیت 2 لایه ای بودن DVD.
ـ قابلیت 2 طرفه بودن DVD.
ـ پرچگال تر بودن DVD نسبت به CD
ـ کوچکتر بودن اندازه حفره‌ها (Pit) در DVD
ـ کوچکتر بودن طول موج نور لیزر در DVD
ـ گسترده تر بودن فرمت های DVD نسبت به فرمت های CD
ـ هر X در استاندارد سرعت برای DVD معادل 1385 کیلوبایت بر ثانیه است که این سرعت در CD معادل 150 کیلوبایت بر ثانیه بود.

شکل 1 : نمونه ای از یک DVD

استاندارد DVD

اگر سال های 1980 تا 1995 میلادی که تقریباً معادل دهه 1358 تا 1375 هجری شمسی می باشد را بتوانید به یاد بیاورید ، پس می توانید جنگ بزرگ این دوران را هم به یاد آورید. بله درست حدس زدید منظورمان جنگ بین VHS و Betamax می باشد ، اگر چه این جنگ طولانی بود ولی در نهایت VHS برنده نهایی آن بود.
با وارد شدن نسل DVD که به طور رسمی جایگزین VHS شدند ، جنگ بین آن دو هم به پایان رسید ، اما در آن سال ها که DVD وارد بازار دنیا شده بود و داشت به استانداردی برای ذخیره فیلم سینمایی چه مصارف خانگی و چه مصارف تجاری تبدیل می شد ، تازه سر و کله CD در ایران پیدا شده بود بعد از گذشت 12 سال از زمان معرفی تکنولوژی DVD ، که تازه در ایرن در حال عمومیت پیدا کردن است، در اروپا، آمریکا و ژاپن و خیلی از کشورهای دیگر تقریباً دارد از دور خارج می شود و جای خود را به 2 دستاورد جدیدتر به نام های Blue-ray و HD-DVD می دهد، که اولی 50 گیگابایت و دومی 30 گیگابایت توانایی ذخیره اطلاعات را در خود دارند. مسئله ای که در حال حاضر مهم می باشد این است که با ازدیاد DVD و DVD Player و DVD Writer ها، باید با گونه های مختلف و نحوه کار آن آشنا شد.
در حالت مرسوم و متداول در جهان رسانه DVD به ترتیب به 3 نوع کلی زیر تقسیم می شود:
1ـ DVD RAM (Random Access Rewritable) ،
2ـ (Recordable) DVD-R ،
3ـ DVD+R (Recordable) ، DVD RAM
انجمن DVD Forum که در ابتدا DVD Consortium ( دی وی دی کنسرسیوم ) نام داشت.DVD Forum در سال 1995 به عنوان انجمنی بین المللی متشکل از شرکت هایی که فعالیت آنها در رابطه با سخت افزار، نرم افزار و یا رسانه DVD بود تشکیل شد. این انجمن وظایف گوناگونی دارد که در فرصت نمی توان به همه موارد اشاره کنیم ، ولی بدانید پشتیبانان فرمت‌های DVD-R / RW و DVD-RAMاین انجمن می باشد، شرکت هایی که اعضای این انجمن را تشکیل می دهند عبارتند از:
1-Hitachi, Ltd.
2-Matsushita/Panasonic Electric Industrial Co. Ltd.
3-Mitsubishi Electric Corporation
4-Pioneer Electronic Corporation
5-Royal Philips Electronics N.V.
6-Sony Corporation
7-Thomson SA (RCA)  
8-Time Warner Inc.
9-Toshiba Corporation
10-Victor Company of Japan, Ltd.

مزایا و معایب DVD RAM

1ـ داشتن عمری طولانی، مقاوم تر در برابر صدمه های فیزیکی. اگر به دقت از آنها مراقبت کنید تا 30 سال توانایی نگهداری اطلاعات را دارند.
2ـ این رسانه تا بیش از 100 هزار بار قابلیت پاک شدن و نوشته شدن را دارد، در حالیکه رسانه های DVD+RW و DVD-RW حداکثر تا 1000 بار این قابلیت را دارند. (البته این اعداد ظرفیت ایده آل این رسانه ها هستند و در واقع شاید عمرشان هیچ گاه به نصف این اعداد هم نرسد.)
3ـ عملکرد رسانه DVD-RAM همانند Flash Memory ها یا به عبارت دقیق تر Removable Disk Storage می باشد، یعنی برای وارد کردن اطلاعات در آنها نیاز به نرم افزارهای رایت مانند Nero, Roxio نیست، به راحتی با یک عمل Copy & Paste اطلاعات را می توانید به آن منتقل کنید و یا از آن حذف کنید.
4ـ بعضی از انواع DVD RAM ها دارای محفظه به خصوصی هستند که به آن کارتریج می گویند. وظیفه این کارتریج حفاظت بیشتر از این رسانه با جلوگیری از تماس شئی یا دست با سطح رسانه می باشد. در مدل های قدیمی امکان درآوردن کارتریج وجود نداشت و برای دسترسی به اطلاعات داخل آن باید از درایو مخصوصی که محل قرارگیری کارتریج در آن تعبیه شده بود، استفاده می کردید، ولی در حال حاضر این مشکل برطرف شده و کارتریج آن قابلیت جدا شدن از دیسک DVD-RAM را دارد.
5ـ متأسفانه فقط تعداد کمی از دوربین های دیجیتالی فیلمبرداری از نوع DVD Camcorder از رسانه DVD-RAM پشتیبانی می کنند.
6ـ کاربرانی که از ویندوز XP استفاده می کنند با رسانه DVD-RAM مشکلی نخواهند داشت، چون ویندوز XP از DVD-RAM پشتیبانی می کنند، ولی کاربران ویندوزهای نسخه های قبل از XP برای کار با این رسانه و استفاده از آن، حتماً باید از نرم افزار مخصوص درایور این رسانه کمک بگیرند.
7ـ متأسفانه DVD Player و DVD Drive هایی که از این فرمت پشتیبانی کنند، اندک هستند و مدل هایی هم که از این فرمت پشتیبانی می کنند قیمت نسبتاً گران تری به سایر مدل‌ها دارند.
8ـ در کپی کردن مقدار زیاد اطلاعات سرعت آن ، تنها و تنها نسبت به رسانه DVD+RW کم تر می باشد.
9ـ قیمت بدون کارتریج این رسانه از قیمت همتاهای خودش نظیر DVD-RW و DVD+RW گران تر می باشد.
10ـ در رسانه DVD-RAM (با توجه به این که هر دو رسانه یک ظرفیت داشته باشند) مدل کارتریج دار آن قیمتی معادل یک و نیم برابر قیمت همان رسانه از نوع بدون کارتریج را دارد.
نکته:قابلیت بی نظیری که رسانه DVD-RAM را از سایر رسانه های همتای خودش متمایز می کند، قابلیت آن به عنوان یک رسانه مطمئن ذخیره سازی اطلاعات محرمانه می باشد، که در صورت محافظت دقیق و وسواس گونه از این رسانه، به قول سازندگان آن تا 30 سال می تواند عمر مفید داشته باشد!!
DVD-RAM شامل 2 نسخه زیر است، که هر کدام از نسخه ها، از مدل هایی تشکیل شده اند:
نسخه 1 ، (DVD-RAM 1.0)
* Single Side, Single Layer (2.58 GB)
* Double Side, Single Layer (5.16 GB)
نسخه 2 ، (DVD-RAM 2.0)
* Single Side, Single Layer (4.7 GB)
* Double Side, Single Layer (9.4 GB)